Podgrzybek trujący – wygląd i objawy zatrucia, różnicowanie z jadalnymi

Podgrzybek trujący, zwany także borowikiem szatańskim, to gatunek grzyba, który ze względu na swoje właściwości toksyczne stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi. Charakteryzuje się kapeluszem o średnicy od 6 do 30 cm, który może mieć kolor od zielonkawego przez żółtawy do białego w przypadku młodych owocników. Skórka jest gładka lub zamszowa, a miąższ przy przełamaniu zmienia barwę na szarą lub sino-niebieską. Trzon jest pełny, kształtem baryłkowaty, najwyższy na 5-15 cm, o szerokości od 3 do 8 cm i posiada charakterystyczne zabarwienie – z żółtym kolorem u góry, przechodzącym w czerwony niżej. Trujący podgrzybek łatwo pomylić z jadalnymi grzybami, zwłaszcza z borowikiem szlachetnym czy podgrzybkiem brunatnym, które cechują się jednolitym, ciemniejszym kapeluszem i brakiem sinienia miąższu po uszkodzeniu. Znajomość różnic w wyglądzie i zasięgu występowania jest konieczna dla bezpieczeństwa zbieraczy. Objawy zatrucia pojawiają się najczęściej w ciągu kilkunastu minut do dwóch godzin od spożycia i obejmują dolegliwości ze strony układu pokarmowego – nudności, wymioty, biegunka, bóle brzucha, a także objawy neurologiczne, takie jak ślinotok, łzawienie, utrata widzenia, zwężenie źrenic, zaburzenia rytmu serca czy oddychania. Pierwsza pomoc polega na jak najszybszym wezwaniu specjalistycznej pomocy medycznej, podaniu dużej ilości wody, a jeśli możliwe, wywołaniu wymiotów jedynie pod nadzorem lekarza. Częstym błędem jest samodzielne leczenie czy lekceważenie objawów, co może prowadzić do trwałych uszkodzeń organów lub śmierci. Prawo zobowiązuje do natychmiastowego udzielenia pomocy zatrutym oraz precyzuje kary za zatrucia spowodowane zaniedbaniem. Bezpieczeństwo ratownika wymaga stosowania rękawic i unikania kontaktu z toksycznymi substancjami. Do podstawowych środków zapobiegających zatruciom należy dokładna wiedza o gatunkach grzybów zbieranych w terenie oraz stosowanie atlasów. Praktyczne porady to nigdy nie zbierać grzybów, których nie jest się pewnym, oraz demonstrowanie różnic na podstawie charakterystycznych cech. Różnice w reakcji na zatrucie mogą wynikać z wieku i stanu zdrowia poszkodowanego. Przykłady z życia to przypadki pomylenia podgrzybka trującego z jadalnymi grzybami, które kończyły się ciężkimi zatruć i hospitalizacją osób.