Osierdzie to błona otaczająca serce, składająca się z dwóch warstw: trzewnej (przylegającej do serca) i ściennej (zewnętrznej), pomiędzy którymi znajduje się niewielka ilość płynu ułatwiającego ruch serca. Zapalenie osierdzia to stan zapalny tej błony, najczęściej wywołany przez infekcje wirusowe, rzadziej bakteryjne, grzybicze, choroby autoimmunologiczne, nowotwory czy urazy. Objawy zapalenia osierdzia to ostry, kłujący ból w klatce piersiowej, nasilający się przy głębokim oddychaniu, kaszlu lub leżeniu na plecach, a ustępujący w pozycji siedzącej. Często pojawia się gorączka, duszność, osłabienie, przyspieszone tętno. W badaniu lekarskim można stwierdzić charakterystyczny szmer tarcia osierdziowego. W ciężkich przypadkach dochodzi do nagromadzenia płynu w worku osierdziowym (wysięk osierdziowy), co grozi tamponadą serca – stanem zagrażającym życiu. Rozpoznanie opiera się na EKG, echokardiografii, badaniach laboratoryjnych i obrazowych. Leczenie zależy od przyczyny – stosuje się leki przeciwzapalne, antybiotyki, leki moczopędne, a w przypadku tamponady konieczne jest nakłucie osierdzia i odprowadzenie płynu. Wczesne rozpoznanie i leczenie zapalenia osierdzia pozwala uniknąć powikłań i trwałego uszkodzenia serca.
