W polskim systemie prawnym zgoda na pobranie narządów i tkanek po śmierci opiera się na zasadzie domniemanej zgody, co oznacza, że osoby po śmierci mogą zostać dawcami, jeśli za życia nie wyraziły sprzeciwu wobec pobrania. Wyrażenie sprzeciwu jest możliwe na kilka sposobów – poprzez wpisanie się do Centralnego Rejestru Sprzeciwów, pisemną deklarację złożoną w obecności świadków lub ustną informację przekazaną rodzinie, która zostaje zanotowana przez właściwe służby. Prawo stanowi, że przed pobraniem narządów lekarze sprawdzają rejestr sprzeciwów oraz konsultują się z rodziną zmarłego, choć formalnie ich zgoda nie jest konieczna, jeśli nie ma sprzeciwu. Sprzeciw można wyrazić w dowolnym momencie za życia i można go również odwołać, a system rejestrów medycznych oraz instytucji takich jak Poltransplant zapewnia przejrzystość i łatwość weryfikacji takiej woli. W praktyce zgoda lub sprzeciw dotyczy również tkanek, komórek oraz innych materiałów biologicznych wykorzystywanych w medycynie transplantacyjnej. Nadużycia lub problemy pojawiają się, gdy dochodzi do nielegalnego pobierania lub braku odpowiedniej dokumentacji, co jest surowo karane zgodnie z przepisami prawa karnego i medycznego. Pacjenci mogą pytać o procedury zgłaszania woli, skutki braku sprzeciwu oraz o to, jak są chronione ich dane osobowe w kontekście dawstwa. Praktyczne wskazówki to poinformowanie bliskich o swojej decyzji, wpisanie sprzeciwu do rejestru, a także konsultacje z organizacjami wspierającymi prawo dawców. W przypadku trudności lub wątpliwości można zwrócić się do Poltransplant, Rzecznika Praw Pacjenta oraz specjalistycznych poradni transplantologicznych. Zrozumienie mechanizmów i przepisów związanych ze zgodą na pobranie narządów po śmierci jest ważne dla świadomego podejmowania decyzji i ochrony praw pacjenta również w aspekcie etycznym i prawnym.
