Zwichnięcie rzepki jest urazem stawu kolanowego polegającym na przemieszczeniu kości rzepki poza jej naturalne położenie, zwykle na skutek skręcenia kolana lub mechanicznego urazu. Pierwsze objawy obejmują silny ból w okolicy przedniej kolana, obrzęk, deformację, utrudnione prostowanie i zginanie nogi, a czasem wyczuwalne przemieszczenie rzepki pod skórą. Przyczyny zwichnięcia rzepki najczęściej to nagłe skręcenie stawu, urazy sportowe, a także wady anatomiczne, które zwiększają podatność na przemieszczenia. Leczenie obejmuje natychmiastową pierwszą pomoc – unieruchomienie kolana w pozycji funkcjonalnej, chłodzenie bolesnego obszaru oraz podniesienie kończyny w celu zmniejszenia obrzęku. Profesjonalne leczenie polega na nastawieniu rzepki przez specjalistę, rehabilitacji wzmacniającej mięśnie stabilizujące staw oraz w niektórych przypadkach interwencji chirurgicznej. Najczęstsze błędy w postępowaniu to niewłaściwe próby samodzielnego nastawienia rzepki, brak unieruchomienia, przeciążanie kontuzjowanej kończyny oraz niepodejmowanie rehabilitacji co prowadzi do nawracających zwichnięć oraz przewlekłej niestabilności kolana. W Polsce obowiązuje obowiązek udzielania pierwszej pomocy oraz dostępności specjalistycznej opieki ortopedycznej z rehabilitacją. Bezpieczeństwo ratownika obejmuje unikanie gwałtownych ruchów kończyny i stosowanie odpowiednich technik unieruchomienia. Proste zasady do zapamiętania: zabezpiecz kolano, chłodź, unieruchom, wezwij pomoc. Praktyczne przykłady to zwichnięcia podczas aktywności fizycznej, zabaw dziecięcych lub uprawiania sportów kontaktowych, gdzie szybkie właściwe działania wpływają na dobrą rokowalność. Różnice w leczeniu pojawiają się ze względu na wiek pacjenta i ewentualne współistniejące urazy. Znajomość tych aspektów jest kluczowa dla skutecznej ochrony zdrowia stawu i minimalizacji ryzyka powikłań.
